|
TRƯỜNG THCS THANH HỒNG
TỔ TTPBGD PHÁP LUẬT
PHỔ BIẾN KIẾN THỨC KỸ NĂNG AN TOÀN TRÊN KHÔNG GIAN MẠNG
Chiến dịch "Không một mình" – “Cùng nhau an toàn trực tuyến”
Quý thầy cô giáo và các em học sinh thân mến!
Bắt cóc, bắt nạt online đang là nỗi đe dọa xã hội, nỗi ám ảnh sợ hãi của các gia đình có con trong lứa tuổi học sinh sinh viên. Những con số phản ánh các vụ lừa đảo, bắt cóc online không chỉ là những con số biết nói, mà là những “con số kêu cứu”. Trước vấn nạn này, ngày 03/10/2025 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn số 6195/BGDĐT-HSSV về việc phối hợp triển khai Chiến dịch chống “bắt cóc trực tuyến”; Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an thành phố Hải Phòng có văn bản số 615/ANM-Đ2 ngày 02/10/2025 về việc phối hợp triển khai chiến dịch "Không một mình" – “Cùng nhau an toàn trực tuyến”; ngày 15/10/2025, Sở GDĐT Hải Phòng đã có công văn số 7666/SGDĐT-VP về việc phối hợp triển khai chiến dịch "Không một mình" – “Cùng nhau an toàn trực tuyến” đã khẳng định cam kết mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước trong hợp tác quốc tế phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia, nâng cao nhận thức và năng lực phòng ngừa của người dân đối với tội phạm mạng, cũng như góp phần đảm bảo quyền con người, đặc biệt là thế hệ trẻ (học sinh, sinh viên) trên không gian mạng…Hưởng ứng chiến dịch này, sáng thứ Hai ngày 20/10/2025, trong khuôn khổ tiết Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, tổ Tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật trường THCS Thanh Hồng phối hợp Công an xã Hà Đông đã tổ chức buổi tọa đàm và triển khai triển khai Chiến dịch "Không một mình" – “Cùng nhau an toàn trực tuyến”!
Sự kiện đã được toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên, người lao động và các em học sinh nhà trường nhiệt liệt hưởng ứng, tham gia. Vậy về phía nhà trường, thầy cô, gia đình bố mẹ cần làm gì? Một sự kết nối, một lời chia sẻ, một chút kỹ năng có thể là những lá chắn mềm vô cùng hiệu quả bảo vệ trẻ em trước vấn nạn nguy hiểm này?
Sau đây, tổ TTPBGD pháp luật trường THCS Thanh Hồng xin chia sẻ đến toàn thể quý thầy cô giáo, quý phụ huynh và các em học sinh một số nhận thức, kỹ năng nhận diện phòng tránh nhằm tạo “lá chắn mềm bảo vệ các em học sinh trước nguy cơ rủi ro khi trực tuyến, nhất là bắt cóc, bắt nạt online”.
I. Các nguy cơ rủi ro phổ biến cho học sinh THCS
1. Lừa đảo trực tuyến
- Mạo danh người quen, bạn bè: Kẻ gian tấn công, chiếm quyền điều khiển tài khoản của người thân để nhắn tin vay tiền, nhờ mua thẻ game, nạp tiền điện thoại hoặc gửi đường link chứa mã độc.
- Việc làm thêm/game thủ: Quảng cáo các công việc làm thêm trên mạng xã hội với thù lao hấp dẫn hoặc lời mời tham gia các hội nhóm game thủ, sau đó yêu cầu nạp tiền để nhận thưởng.
- Trúng thưởng ảo: Nhắn tin thông báo trúng thưởng với giá trị lớn, yêu cầu học sinh cung cấp thông tin cá nhân và đóng một khoản phí để nhận thưởng.
- Giả mạo cơ quan chức năng: Đóng vai công an, viện kiểm sát để đe dọa, gây hoảng loạn và yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin tài khoản.
2. Bắt cóc online
Lừa đảo "bắt cóc online" là một hình thức tống tiền tinh vi, trong đó các đối tượng xấu sử dụng thông tin cá nhân và tâm lý hoảng loạn để lừa gạt nạn nhân chuyển tiền. Dưới đây là các dấu hiệu và thủ đoạn phổ biến của loại tội phạm này:
2.1. Thủ đoạn lừa đảo "bắt cóc online"
- Thu thập thông tin: Kẻ lừa đảo thường thu thập thông tin về nạn nhân, chẳng hạn như thói quen sinh hoạt, quan hệ bạn bè và gia đình từ các tài khoản mạng xã hội (Facebook, Zalo).
- Chiếm quyền điều khiển: Chúng có thể tấn công và chiếm quyền sử dụng tài khoản mạng xã hội hoặc điện thoại của nạn nhân.
- Thao túng nạn nhân: Kẻ xấu giả danh công an hoặc viện kiểm sát, thông báo rằng nạn nhân đang liên quan đến một vụ án nghiêm trọng. Chúng đe dọa nạn nhân phải cắt liên lạc với người thân và chuyển đến một địa điểm bí mật để phục vụ điều tra, đồng thời gửi ảnh hoặc video "chứng minh" rằng mình đã bị bắt giữ.
- Tống tiền gia đình: Cùng lúc đó, chúng sẽ liên hệ với gia đình nạn nhân, sử dụng tài khoản mạng xã hội đã bị chiếm quyền để gửi tin nhắn hoặc gọi điện, yêu cầu gia đình chuyển tiền chuộc. Để tăng thêm độ tin cậy, chúng có thể sử dụng công nghệ AI để tạo giọng nói hoặc video giả mạo.
- Tạo áp lực tâm lý: Kẻ lừa đảo gây áp lực liên tục, khiến cả nạn nhân và gia đình hoảng loạn, sợ hãi, không có thời gian suy nghĩ và xác minh thông tin.
2.2. Nhận diện thủ đoạn
- Giả giọng nói AI: Kẻ lừa đảo thu thập thông tin và sử dụng công nghệ giả giọng để gọi điện cầu cứu, giả làm con cái bị bắt cóc.
- Chiếm đoạt tài khoản: Hack tài khoản mạng xã hội của người thân, gửi tin nhắn cầu cứu và video giả mạo để tăng độ tin cậy.
- Giả mạo cơ quan chức năng: Yêu cầu nộp tiền để "chạy án" hoặc "xử lý nhanh" và cấm nạn nhân báo cho ai khác.
- Giọng nói không rõ ràng: Cuộc gọi đòi tiền chuộc thường được thực hiện từ số điện thoại lạ, có mã vùng nước ngoài, và giọng nói có thể không rõ ràng, gây khó khăn cho việc nhận diện.
- Không cho nói chuyện với người thân: Kẻ lừa đảo sẽ tìm mọi cách ngăn cản bạn nói chuyện trực tiếp với người thân được cho là đang bị bắt cóc.
- Giao dịch gấp gáp: Yêu cầu chuyển tiền chuộc ngay lập tức, thường qua chuyển khoản ngân hàng hoặc tiền điện tử, và thường là sang tài khoản ở nước ngoài.
- Hạ giá tiền chuộc nhanh chóng: Nếu bạn tỏ ra do dự, chúng có thể giảm số tiền chuộc một cách nhanh chóng, đây là dấu hiệu cho thấy chúng đang cố lừa gạt bạn.
- Tin nhắn không nhất quán: Các tin nhắn từ tài khoản mạng xã hội của người thân có thể có giọng điệu hoặc cách hành văn khác thường.
- Công nghệ giả mạo: Cẩn thận với các video hoặc hình ảnh có vẻ thật, nhưng giọng nói, biểu cảm lại có dấu hiệu bất thường do sử dụng công nghệ AI tạo ra.
2.3. Cách phòng tránh và xử lý
- Giữ bình tĩnh: Nếu nhận được một cuộc gọi hoặc tin nhắn tống tiền, hãy giữ bình tĩnh và cố gắng làm chậm tình hình lại.
- Xác minh thông tin: Gọi lại cho người thân bị nghi ngờ bị bắt cóc bằng số điện thoại di động của họ. Nếu không liên lạc được, hãy gọi cho bạn bè, đồng nghiệp hoặc những người khác có thể biết thông tin về họ.
- Đặt câu hỏi riêng tư: Khi nói chuyện với kẻ lừa đảo, hãy hỏi một câu hỏi mà chỉ người thân bạn mới biết câu trả lời.
- Báo cáo công an: Khi phát hiện có dấu hiệu lừa đảo, hãy liên hệ ngay với cơ quan công an gần nhất để được hỗ trợ. Công an không bao giờ yêu cầu công dân chuyển tiền để phục vụ điều tra.
- Không chuyển tiền: Tuyệt đối không chuyển tiền vào bất kỳ tài khoản nào khi chưa xác minh rõ ràng.
- Bảo mật thông tin: Hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân và hình ảnh của bản thân và gia đình lên mạng xã hội. Thường xuyên cập nhật mật khẩu, sử dụng bảo mật hai lớp cho các tài khoản trực tuyến.
* Đối với các bậc phụ huynh:
- Khi nhận được tin báo con bị bắt cóc, hãy giữ bình tĩnh và tìm cách liên lạc với con theo số điện thoại thường dùng hoặc người thân khác.
- Không chuyển tiền dưới bất kỳ hình thức nào khi chưa xác minh rõ ràng.
- Nếu nghi ngờ, trình báo ngay cho cơ quan công an gần nhất.
- Thực hiện "3 không, 3 có": Không tin vội, không làm theo, không tiết lộ thông tin cá nhân. Luôn có kiểm tra, có cảnh giác, có bảo mật
3. Bắt nạt trực tuyến (Cyberbullying)
- Tạo nhóm "anti-fan": Kêu gọi tẩy chay, nói xấu, xúc phạm danh dự của người khác trên mạng xã hội.
- Tung tin đồn thất thiệt: Đăng tải, phát tán các thông tin sai sự thật nhằm bôi nhọ, hạ nhục nạn nhân.
- Dọa nạt, tấn công bằng ngôn ngữ: Gửi những tin nhắn, bình luận mang tính đe dọa, lăng mạ, xúc phạm đến nạn nhân.
4. Rủi ro về thông tin cá nhân và tài khoản
- Lộ lọt thông tin: Học sinh vô tình tiết lộ tên tuổi, địa chỉ, trường học, số điện thoại khi tham gia các trò chơi hoặc đăng ký trên các trang web giả mạo.
- Chiếm đoạt tài khoản: Kẻ gian chiếm quyền kiểm soát tài khoản mạng xã hội, email để thực hiện hành vi lừa đảo hoặc phát tán nội dung xấu.
- Đăng tải nội dung riêng tư: Bị đe dọa phát tán những hình ảnh, clip riêng tư sau khi gửi cho người lạ trên mạng.
5. Nội dung độc hại và rủi ro tâm lý
- Phim ảnh, game có nội dung bạo lực, khiêu dâm: Dễ bị tác động và bắt chước các hành vi tiêu cực.
- Các thử thách nguy hiểm: Bị lôi kéo tham gia các "trào lưu" nguy hiểm, gây hại đến bản thân và người khác.
- Ảnh hưởng tâm lý: Bắt nạt trên mạng có thể khiến học sinh lo âu, trầm cảm, bỏ học hoặc thậm chí có ý định tự tử.
II. Kỹ năng phòng ngừa cho học sinh THCS
1. Sử dụng mạng xã hội an toàn
- Thiết lập quyền riêng tư: Chỉ chấp nhận kết bạn với người quen biết, hạn chế tối đa việc để lộ thông tin cá nhân trên trang cá nhân.
- "Chọn lọc" nội dung: Không tin theo các thông tin, hình ảnh một chiều mà cần kiểm tra từ các nguồn chính thống và đáng tin cậy.
- Sử dụng mật khẩu mạnh: Đặt mật khẩu phức tạp, không sử dụng thông tin cá nhân dễ đoán và bật xác thực hai yếu tố cho các tài khoản quan trọng.
- Cẩn trọng với tin nhắn, đường link lạ: Tuyệt đối không bấm vào các đường link không rõ nguồn gốc, nhất là các tin nhắn thông báo trúng thưởng hoặc yêu cầu cung cấp thông tin.
2. Bảo vệ thông tin cá nhân
- "3 không": Không tiết lộ thông tin cá nhân (tên, tuổi, địa chỉ, trường học, số điện thoại...) cho người lạ trên mạng.
- "Không tin, không gửi, không chia sẻ": Không tin vào các lời hứa hẹn, không gửi ảnh riêng tư cho người không quen biết và không chia sẻ nội dung độc hại, tiêu cực.
3. Ứng phó khi bị bắt nạt trực tuyến
- Không đáp trả: Kẻ bắt nạt thường muốn nạn nhân phản ứng. Cách tốt nhất là không đáp trả để tránh làm mọi việc tồi tệ hơn.
- Chặn và báo cáo: Chặn tài khoản của kẻ bắt nạt và sử dụng chức năng "báo cáo" trên các nền tảng mạng xã hội.
- Thu thập bằng chứng: Chụp lại màn hình, lưu lại các tin nhắn, bình luận mang tính xúc phạm để làm bằng chứng.
4. Thông báo cho người lớn
- Ngay lập tức: Khi gặp bất kỳ vấn đề nào, hãy báo ngay cho cha mẹ, thầy cô giáo hoặc người lớn tin cậy.
- Không giấu giếm: Việc giữ kín sẽ chỉ giúp kẻ gian tiếp tục hành vi xấu. Người lớn sẽ có cách xử lý hiệu quả hơn.
5. Giữ bình tĩnh và không hoảng loạn
- Đối phó lừa đảo: Nếu nhận được tin nhắn hay cuộc gọi giả danh công an, hãy giữ bình tĩnh và thông báo cho người thân để xác minh.
- Đối phó bắt nạt: Hít thở sâu và nhận thức rằng mình không có lỗi. Hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc chuyên gia tâm lý.
6. Báo cáo cơ quan chức năng
- Làm đơn tố cáo: Cùng cha mẹ hoặc thầy cô đến trình báo tại cơ quan công an gần nhất kèm theo các bằng chứng đã thu thập được.
- Sử dụng số điện thoại của Bộ Công an: Gọi điện thoại đến Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) để được hỗ trợ và tư vấn.
7. Rà soát và bảo mật lại thông tin
- Thay đổi mật khẩu: Thay đổi toàn bộ mật khẩu trên các tài khoản cá nhân, kể cả mật khẩu không bị lộ.
- Kiểm tra cài đặt bảo mật: Rà soát lại các cài đặt bảo mật trên mạng xã hội, email để đảm bảo an toàn.
- Hạn chế sử dụng Wi-Fi công cộng: Tránh truy cập vào các thông tin quan trọng khi dùng Wi-Fi công cộng, không an toàn…
Vì sự an toàn trên không gian mạng, mỗi em học sinh chúng ta cần: "Cùng nhau xây dựng môi trường mạng lành mạnh". Không một mình – Cùng nhau an toàn trực tuyến: Đừng ngần ngại chia sẻ những lo lắng của mình với gia đình hoặc bạn bè thân thiết. Mối quan hệ vững chắc trong đời thực là "lá chắn" bảo vệ các em trước những mối nguy hiểm trên mạng.
Với quý thầy cô và quý phụ huynh, cần: Cùng các em và con đặt ra nguyên tắc sử dụng mạng: Thảo luận và thống nhất với con về các quy tắc khi sử dụng Internet và thiết bị di động, chẳng hạn như kiểm soát thời gian giải trí và đặt thiết bị ở không gian chung của gia đình. Trang bị kỹ năng tự bảo vệ: Thay vì cấm cản, hãy trang bị cho học sinh những kỹ năng cần thiết để tự bảo vệ mình trên không gian mạng, giúp các em trở thành những công dân số văn minh và an toàn.
Hà Đông, ngày 20 tháng 10 năm 2025
TỔ TTPBGDPL
|